IN DE NACHT IS DE KANTINE DICHT.

Goed en verstandig eten tijdens de nachtdienst is van groot belang. Nachtwerkers hebben last van afnemende alertheid door slaperigheid. En ze lopen meer risico op gezondheidsklachten zoals overgewicht en diabetes 2. Goede voeding tijdens de nacht kan beide problemen verminderen. Uit een steekproef onder nachtwerkers blijkt echter dat bijna driekwart van de kantines in Nederlandse bedrijven ’s nachts dicht is. Een basisvoorwaarde om gezond en goed tijdens de nacht te eten ontbreekt dus in de meeste bedrijven.

Wat is het probleem?

Het menselijk bioritme is ingericht op activiteit tijdens de dag en rust tijdens de nacht. Dit ritme zien we terug in allerlei fysiologische processen en wordt vooral aangestuurd door blootstelling aan daglicht. De hartslag en lichaamstemperatuur is tijdens de nacht lager. Allerlei processen die te maken hebben met spijsvertering staan in de nachtdienst op een laag pitje.

De verstoring van het bioritme heeft onmiddellijke gevolgen voor de veiligheid tijdens de nachtdienst. Uit testen blijkt keer op keer dat de alertheid van nachtwerkers lager is dan tijdens de dagdienst. Er is zelfs een aanzienlijk dip rond 3, 4 uur ’s nachts. De alertheid van een nachtwerker die zijn eerste nachtdienst beëindigt is te vergelijken met de alertheid van iemand die 3 tot 4 glazen bier heeft gedronken.

Langdurig in nachtdienst werken veroorzaakt bovendien ernstige gezondheidproblemen. Nachtwerkers eten op momenten dat de spijsvertering nagenoeg stil ligt. Bovendien wordt zelden de samenstelling van de voeding aangepast op het dienstrooster of worden er ronduit ongezonde maaltijden genuttigd. Meer dan de helft van de ploegendienstwerkers kampt met overgewicht tegenover ongeveer een derde bij hun dagdienstcollega’s.

Wat is de oplossing?

Door middel van een andere samenstelling van de voeding tijdens de nacht én een uitgekiende strategie wanneer je wat eet, zijn zowel de alertheid als de gezondheidsklachten te verbeteren. De aanpak is heel simpel; tijdens het begin van de nachtdiensten eet je vooral eiwitten en aan het einde van de dienst kunnen meer koolhydraten gegeten worden. Met andere woorden: vooral verse soep, salades zonder koolhydraten (geen pasta of aardappelen) en eventueel koolhydratenarm brood. En niet al teveel koffie of energiedranken omdat daarmee het inslapen na de nachtdienst slechter gaat.

Onderzoek naar kantine faciliteiten.

FNV Bondgenoten heeft in een korte internetenquête onderzocht hoe het staat met de huidige kantine faciliteiten en het aangeboden voedsel tijdens de nacht. De resultaten zijn verontrustend. Kantines zijn voor het merendeel dicht tijdens de nacht en het weekend. En als er voeding beschikbaar wordt gesteld, dan is deze slecht afgestemd op de bijzondere omstandigheden van de nachtdienst.

In het onderzoek hebben 169 mensen een korte enquête ingevuld, De meesten werken in de proces- en voedingsindustrie in de metalektro en het personenvervoer. Bij 90% van de deelnemende bedrijven is er een bedrijfskantine. Maar driekwart van deze kantines zijn na 20:00 uur gesloten en gaan pas weer open rond 10:00 uur de volgende dag. Tweederde van de kantines is ook dicht tijdens de weekenddiensten.

Tijdens de nachtdienst biedt een klein deel van de bedrijven avond- of afhaalmaaltijden aan. Slechts in 18% van de deelnemende bedrijven is dit het geval. Veelal betreft het dan maaltijden met aardappelen, groenten, vlees en/of pasta’s.

In de bedrijven waar geen kantinefaciliteiten aanwezig zijn, nemen nachtwerkers vooral brood (96%) en fruit (67%) mee van huis.

Positief is dat een groot deel van de bedrijven wel een automaat heeft staan met etenswaren. In meer dan 85% van de deelnemende bedrijven staat zo’n apparaat. Het aanbod is echter totaal niet afgestemd op het verstoorde bioritme van de nachtwerker.

Belangrijkste conclusie.

Deze kleine enquête bevestigt wat we al weten uit onze dagelijkse gesprekken met nachtwerkers over hun arbeidsomstandigheden. Er valt nog heel wat de verbeteren in de Nederlandse bedrijfskantine.

Wat te doen? Een kantine protocol afspreken!

FNV Bondgenoten stelt voor om in bedrijven met nachtdiensten werk te maken van de kantinefaciliteiten. Vakbondskadergroepen en ondernemingsraden kunnen daarvoor een eenvoudig protocol gebruiken en afspreken met de werkgever.

1. De werkgever stelt bij voorkeur de bedrijfskantine tijdens het nachtvenster open maar draagt minimaal zorg voor het aanbieden van kantinefaciliteiten om gezond en slim te eten tijdens de nachtdienst.
2. De werkgever licht de nachtwerkers voor over de risico’s van het werken in de nacht en verspreidt kennis hoe gezonde en slimme voeding tijdens de nacht kan bijdragen aan een betere alertheid en een gezondere levensstijl.
3. De werkgever biedt gezonde en slimme voeding tijdens de nacht aan. Verse soep, salades en koolhydratenarm brood. Bij voorkeur gratis maar in ieder geval goedkoper dan andere maaltijden.

Uit onderzoek van o.a. dr. Alexander van Eekelen (consultant Circadian Nehterlands) in zes Nederlandse ziekenhuizen blijkt een verandering van het eetpatroon tijdens de nacht al zeer snel tot positieve effecten te leiden.

“De resultaten laten zien dat vanaf de conditie Blokje van twee nachtdiensten de vermoeidheid van medewerkers met aangepaste voeding in de nachtdienst significant – zo’n 10% – lager ligt ten opzichte van controlepersonen. Ook in de conditie Blokje van drie nachtdiensten is dit effect te zien waarbij de gemiddelde daling in vermoeidheid iets meer dan 16% bedraagt en deze in de derde nachtdienst kan oplopen tot meer dan 26%. Uit de effectmeting blijkt dat aangepaste voeding tijdens de nachtdienst een gunstig effect heeft op de kwaliteit van de dagslaap en enkele aspecten van gezondheid, zoals een vermindering in hoofdpijn- en vermoeidheidsklachten.”  

In het onderstaande filmpje licht Van Eekelen toe wat hij verwacht van een open bedrijfskantine.

Alle resultaten van de kantineenquête zijn hier te downloaden.

Disclaimer:

FNV Bondgenoten kan niet aansprakelijk worden gesteld voor enige schade, in welke vorm dan ook, die voortvloeit uit informatie op deze website. Evenmin kan FNV Bondgenoten aansprakelijk worden gesteld voor enige schade die voortvloeit uit het gebruik, het onvermogen tot gebruik of de resultaten van het gebruik van informatie op deze site.

Alle informatie, voorbeelden en suggesties zijn samengesteld en geschreven met uiterste zorgvuldigheid. We kunnen echter niet garanderen dat alle informatie juist is.

FNV Bondgenoten is aansprakelijk voor de inhoud van door bezoekers geplaatste reacties. Reacties worden enkel op risico van de schrijver geplaatst. FNV Bondgenoten kan niet instaan noch aansprakelijk gesteld worden voor de inhoud van reacties.