Vier ploegendienst krijgt steeds meer populariteit.

Hoewel we het niet met harde onderzoeksgegevens kunnen ondersteunen lijkt in de praktijk van het Team Arbeidstijden de invoering van 4 ploegendienst steeds vaker voor te komen.

De betrokken bedrijven hikken tegen bedrijfstijdverlenging aan. De eerste oplossing is het maken van overuren. Veelal wordt vanuit een drieploegendienst een extra dienst of diensten overwerk gepland. Geen goede oplossing vanuit de risico’s die verbonden zijn aan het werken in ploegendienst en met name de nachtdienst. Drie ploegendienst met overuren lopen bovendien vast op de grenzen van de ATW, met name doordat de gemiddelde arbeidsduur snel oploopt tot de grens van 40 uur per week. De overstap naar een 4 ploegendienst kan dan een oplossing zijn, maar is zeker niet zonder haken en ogen.

Vier ploegendiensten roosteren altijd een deel van de weekenduren in. Dit is goed te zien in het volgende voorbeeld. Vanuit een traditioneel 3 ploegendienstrooster stapt het bedrijf over naar een 4 ploegendienst met een bedrijfstijdverlenging van 2 weekenddiensten.

Drie Ploegendienst: traditioneel met start zondagnacht

	Ma	Di	Wo	Do	Vr	Za	Zo
A	o	o	o	o	o	-	-
B	m	m	m	m	m	-	n
C	n	n	n	n	-	-	-

Vier Ploegendienst: snel roterende 4-ploegendienst met start zondagnacht

	Ma	Di	Wo	Do	Vr	Za	Zo
A	o	o	o	m	m	-	-
B	m	n	n	-	-	m	n
C	n	-	-	o	o	o	-
D	-	m	m	n	n	-	-

In dit voorbeeld zijn meteen enkele voor en nadelen te zien van de overstap naar vier ploegendienst.

In het oog springt natuurlijk dat de zaterdag nu als ingeroosterde werkdag gaat geleden en dat er midden in de werkweek vrije tijd wordt ingeroosterd. Veel werknemers zien dat als een groot sociaal nadeel.

De rotatiesnelheid is in het 4 ploegendienst verhoogd en er zijn steeds maximaal 2 nachtdiensten achter elkaar geroosterd. Dit is een belangrijke verbetering ten opzichte van het traditionele 3 ploegendienstrooster.

Ook is het relatieve aandeel nachtdiensten gedaald. Van 5 nachtdiensten in elke 3 weken naar 6 nachtdiensten in elke 4 weken.

Interessant zijn de vier ploegendienst roosters die sterk op volcontinuroosters lijken. In het onderstaande rooster wordt om de week volcontinu gewerkt. Dit levert de volgende roostercombinatie op

Ma

Di

Wo

Do

Vr

Za

Zo

Ma

Di

Wo

Do

Vr

Za

Zo

1-2

o

-

o

o

m

m

n

n

-

-

o

o

-

-

3-4

m

m

n

n

-

-

o

o

m

m

n

n

-

-

5-6

-

o

m

m

n

n

-

-

o

o

m

m

-

-

7-8

n

n

-

-

o

o

m

m

n

n

-

-

-

-

Voordelen:

·        3 volledig vrije weekenden per 8 weken, tegenover 1 op de 4 in de andere roosters.

·        Aansluiten bij het principe van het zogenaamde 222 rooster in de vijfploegendienst: van 2 vroeg naar 2 middag naar 2 nachtdienst wordt door werknemers vaak prettig gevonden

·        Nooit meer dan 2 nachtdiensten na elkaar

Nadelen:

·        Na serie van 6 diensten soms maar 48 uur vrij voor nieuwe reeks diensten (in 222 rooster in 5-ploegendienst is dat steeds 4 dagen vrij).

·        Om het weekend een heel weekend bedrijfssluiting is niet altijd mogelijk vanuit de productie

Nadelen nachtdienst blijven bestaan.

De nadelen van het werken in nachtdiensten blijven echter volop bestaan. Nachtdiensten veroorzaken een (ernstige) verstoring van het natuurlijke bioritme. Daardoor ontstaan onmiddellijk acute veiligheidsrisico’s door afnemende alertheid tijdens en vlak na de nachtdiensten en op langere termijn verhoogde gezondheidsrisico’s op o.a. hart- en vaatziekten, slaapklachten, overgewicht, maag- en darmklachten.

Kijk voor meer informatie op www.allesoveronregelmatigwerk.nl

Ook bij 4 ploegendienst is van groot belang om te zoeken naar mogelijkheden om het aandeel nachtarbeid terug te brengen. En als nachtdiensten onvermijdelijk zijn te zorgen voor een optimale bezetting tijdens de nachtdienst zodat werknemers voldoende mogelijkheden hebben om te pauzeren en eventueel een strategisch “dutje” kunnen doen. Ook voorlichting over een gezonde levensstijl als je in de nacht werkt is van groot belang. Gezonde levensstijlen kunnen door de werkgever adequaat worden ondersteund. Denk aan kantinefaciliteiten en (financiële) ondersteuning bij sport en beweging.

FNV Bondgenoten heeft een groot aantal verschillende varianten van 4 ploegendiensten bij elkaar gebracht. Er is nogal wat te kiezen. De notitie kun je hier vinden.